Χαρακτηριστικά προσωπείου

Το προσωπείο, είναι συνυφασμένο με αυτό που βλέπουμε, με αυτό που φαίνεται, με ένα φαινόμενο που μπορεί να αντίκειται στο Είναι, την πραγματικότητα, την αλήθεια. Με βάση αυτόν τον χωρισμό, το φαινόμενο συνυφαίνεται με το ψεύδος, την απάτη ή, τουλάχιστον, τη μη αλήθεια. Στη μία περίπτωση, λοιπόν, το προσωπείο συνυφαίνεται με τη μη αλήθεια. στην άλλη περίπτωση με την αλήθεια.
Μήπως το προσωπείο κρύβει την όψη ή κρύβοντάς την αποκαλύπτει μιαν αλήθεια του φέροντος το προσωπείο; Το προσωπείο είναι κάτι που προστίθεται στην όψη, μπαίνει πάνω από αυτή. Ο άνθρωπος όμως φοβάται και αποφεύγει τον εαυτό του, κι ό,τι έχει μέσα του το κάνει κάλυμμα του εαυτού του, και καταντά σαν αστακός ή σαν στρείδι, βάζοντας το σκελετό του πάνω από τη σάρκα του είναι το πρόβλημα του προσώπου και του προσωπείου. Και κάπου εδώ γεννιέται το ερώτημα πόσα προσωπεία πρέπει να βγάλουμε, μέχρι να φτάσουμε στο πραγματικό πρόσωπο; Απλώς τα προσωπεία αποκαλύπτουν μια άλλη πτυχή των ανθρώπων που τα φορούν, έναν άλλο εαυτό που δεν μπορούν να φανερώσουν χωρίς τα προσωπεία.
Εν κατακλείδι, το προσωπείο επιδρά στην ψυχοσύνθεση του κάθε ανθρώπου που το φορά। Οι μάσκες σχετίζονται με την απόκρυψη των χαρακτηριστικών και την ελευθερία ή και την ασυδοσία που πηγάζει από την ανωνυμία. Έτσι η μάσκα αποτελεί το κοινωνικό προσωπείο που είναι συνυφασμένο με τη μη αλήθεια και τον φόβο να τη δει και να την αντέξει κάποιος. Από την άλλη πάλι, φορώντας ο μασκαράς τη μάσκα του, και με όργανο το γέλιο, ξεδιπλώνει πτυχές του Είναι που του είναι απαγορευμένες, άγνωστες, μυστικές, ξεπερνώντας τον φόβο της κοινωνικής κατάκρισης. Γνωστή είναι η θλίψη που προκαλεί το χαμογελαστό πρόσωπο του κλόουν με τα ζωγραφισμένα δάκρυα.
Νίκος Γ

Νοητικός Χάρτης

Ένας λεπτομερέστατος νοητικός χάρτης με όλη την ποιητική συλλογή του Κ.Π.Καβάφη. Ακόμα, δημοσιευμμένα και κρυμμένα πεζά και άρθρα του ποιητή. Θα τα δείτε στο http://www.xmind.net/share/dimos13/k-p-kavafis/
Δημοσθένης

Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

ΗΓΕΜΩΝ ΕΚ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΙΒΥΗΣ

1. Τι εντύπωση πιστεύετε ότι προκαλεί ο ηγεμών στους Αλεξανδρινούς στις 10 ημέρες της διαμονής του.

Στις δέκα ημέρες όπου διέμεινε στην Αλεξάνδρεια ο ηγεμών, διάστημα αρκετό για να μπορέσουν να τον αξιολογήσουν οι Αλεξανδρινοί, δημιούργησε γενικά καλή εντύπωση. Προκάλεσε το θαυμασμό με τη μετριοφροσύνη και τη λακωνικότητά του, ως γνώρισμα βαθυστόχαστου ανθρώπου. Έγινε από όλους αποδεκτός, λόγω του ελληνικού του ονόματος της καταγωγής του και της κοσμίως ελληνικής ενδυμασίας του. Τέλος, εντυπωσίασε με την φιλομάθειά του, αφού αγοράζοντας ελληνικά βιβλία, κυρίως ιστορικά και φιλοσοφικά, υποδήλωνε καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και έναν άνθρωπο εμβριθή με πνευματικά ενδιαφέροντα.

2. Να σκιαγραφηθεί ο Καβαφικός ήρωας από τους τρόπους και τα ενδιαφέροντά του.


Ο ήρωας του ποιήματος είναι ένας ασήμαντος και αστείος άνθρωπος που πήρε ελληνικό όνομα, ντύθηκε σαν Έλληνας και μιμούνταν την ελληνική συμπεριφορά, επιδιώκοντας από ματαιοδοξία να γίνει αποδεκτός στην εκλεπτυσμένη κοινωνία της Αλεξάνδρειας, που θεωρούσε την ελληνικότητα, στοιχείο ύψιστου πολιτισμού. Ο ήρωας όμως ζούσε συνεχώς με το φόβο μήπως αποκαλυφθεί η αλήθεια εξαιτίας κάποιων γλωσσικών λαθών που θα μπορούσε να κάνει. Ένιωθε πλίξη και μοναξιά, αφού δεν μιλούσε πολύ, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να επικοινωνήσει ουσιαστικά με τους ανθρώπους γύρω του. Τέλος, καθώς ήταν υποχρεωμένος να διατηρήσει την εικόνα που είχε δημιουργήσει, βίωνε συνεχώς μια εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που πραγματικά ήταν και σε αυτό που έδειχνε, καταπιέζοντας σκληρά τον εαυτό του. Τα παραπάνω λοιπόν στοιχεία συνθέτουν τελικά την τραγικότητα του καβαφικού ήρωα.

3. Να ερμηνευθούν τα κίνητρα της μεθοδευμένης συμπεριφοράς του ηγεμόνα (ελληνικό όνομα, ελληνική ενδυμασία, προσποιητή σεμνότητα κλπ).

Ο ηγεμών με τη συμπεριφορά, την εμφάνιση και τις συνήθειές του, προσπάθησε εξαπατώντας τους Αλεξανδρινούς να γίνει αποδεκτός και αρεστός στην κοινωνία τους. Προσπάθησε να μιμηθεί τους Έλληνες και τη νοοτροπία τους ώστε να γίνει συμπαθής απαρνούμενος όμως τον εαυτό του, από φόβο μήπως κάνει κάποιο λάθος και αποκαλυφθεί η απάτη του.
Πολύ συχνά, ακόμη και σήμερα, κάποιοι άνθρωποι παρουσιάζονται διαφορετικοί από ότι είναι στην πραγματικότητα, λόγω της ανάγκης τους να γίνουν αγαπητοί και αποδεκτοί από τον κοινωνικό τους περίγυρο ή από ματαιοδοξία, θέλοντας να δείξουν ότι είναι ανώτεροι και ξεχωριστοί, κοροϊδεύοντας ουσιαστικά τους εαυτούς τους.



Κλειώ

ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Το μόνο που μου άρεσε λίγο ήταν ο Δεκέμβρης του 1903, επειδή έχει εξαιρετική μουσική που είναι απαλή όχι όμως ανιαρή, με ζωντάνια, παραστατικότητα, που ταιριάζουν στο ποίημα. Επίσης μου άρεσε ότι το ερμήνευε ένας σπουδαίος καλλιτέχνης ο Αλκίνοος Ιωαννίδης.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΚΟΙΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Ο Καβάφης γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1863 στην Αλεξάνδρεια όπου και πέθανε το 1933.Αγαπά την Ελλάδα και νιώθει Έλληνας κρατώντας την Ελληνική υπηκοότητα έστω και αν μερικές φορές δεν τον συνέφερε. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και πεθαίνοντας άφησε εκτός από τον πλούτο των ποιημάτων του και μια σεβαστή περιουσία. Βασικοί του κληρονόμοι, θαυμαστές του αλλά και συγκάτοικοι του στην οδό Λέψιους της Αλεξάνδρειας ήσαν ο Αλέκος Σεγκόπουλος και η σύζυγος του Ρίκα Σεγκοπούλου. Οι τρεις τους επιμελούνταν και εξέδιδαν το περιοδικό Αλεξανδρινή Τέχνη. Ο Καβάφης δεν έκανε έκδοση βιβλίων με ποιήματα του, αλλα τα τύπωνε μονός του σε μονόφυλλα που τα συνένωνε. Τελος, ειχε περιπέτειες με την υγεία του, με αποτέλεσμα να του αφαιρέσουν το λάρυγγα και τον τελευταίο περίπου χρόνο της ζωής του να επικοινωνεί με γραπτά σημειώματα ή ένα μηχάνημα.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΡΟΖΕΤΑΣ

ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ
Αλεξάνδρεια, η πόλη που ενέπνευσε τον Κωνσταντίνο Καβάφη.

Βλέποντας την μαρμάρινη επιγραφή έξω από το σπίτι του Καβάφη καταλαβαίνουμε απο τις 3 γλώσσες οπου υπάρχουν απάνω στην πλάκα, οτι εκείνη την εποχή υπήρχαν διάφοροι λαοί στην Αλεξάνδρεια.Δηλαδή είχαν εγκατασταθεί αρκετοί μετανάστες διότι τότε η Αλεξάνδρεια ήταν κέντρο πολιτισμού।Αυτό σημαίνει πως υπήρξε σημάντικο σημείο στην ιστορία και <<σπίτι>> των λαών!!
ΣΤΗΛΗ ΡΟΖΕΤΑΣ
Είναι μια επιβλητική πλάκα σε μαύρο χρώμα όπου κεντρίζει πραγματικά το ενδιαφέρον του θεατή. Οι γραφές στην επιφάνεια της είναι πραγματικά ξεχωριστές και μπορεί κάποιος να καταλάβει πως χωρίζονται σε τρεις μυστήριες ζώνες.
Έτσι, μας ταξιδεύει σε μια άλλη εποχή θα έλεγα στην εποχή της Αιγύπτου δημιουργώντας αναμνήσεις και στιγμιότυπα παλιών εποχών.Τα ιερογλυφικά που κοσμούν τους ναούς και τα γλυπτά της Αιγύπτου, έχουν συνεπάρει
τα μεγαλύτερα μυαλά της εποχής του 1820. Καλυμμένη από μια γλώσσα με εικονίδια
που κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει, οι ναοί της Αιγύπτου, δεν είναι παρά σωροί από
αινιγματικές πέτρες.
Ακόμα και η πλέον βασική πληροφόρηση για αυτόν τον αρχαίο πολιτισμό είναι άγνωστη
και παραμένει μυστική εξαιτίας μια γλώσσας που κανείς δεν μπορεί να αναγνώσει.
Γενικά και οι δυο μαρμάρινες επιγραφές είναι ξεχωριστές, σπάνιες και πρωτότυπες σύμφωνα με τα δεδομένα εκείνης της εποχής!!

ΑΝΤΩΝΗΣ

Το προσωπείο

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ






Προσωπείο φορά ο θεός, λ.χ. ο Διόνυσος, ο νεκρός, ο πιστός, ο ηθοποιός, ο κλόουν, ο δήμιος, ο μεταμφιεσμένος του καρναβαλιού. Μιλούμε ακόμη για μάσκα ομορφιάς, αυτή δηλαδή που θα επιτρέψει τη διατήρηση μιας κατάστασης και την ανάσχεση του χρόνου, για μάσκα οξυγόνου που δίνει ζωή. μιλούμε για μάσκες προστατευτικές από αέρια, για μάσκα ξιφασκίας, τεχνιτών όπως οι οξυγονοκολλητές, πυροσβεστών, δυτών αλλά και για τις μάσκες του αθλητισμού, εννοώντας τα φάρμακα ή τα φαρμάκια που μπορεί να πάρει ένας αθλητής για να ανεβάσει την απόδοσή του αλλά και που δρουν στα νεφρά σαν φίλτρο μη επιτρέποντας την ανίχνευση στα ούρα των απαγορευμένων ουσιών κατά τον αντιντόπινγκ έλεγχο.
Το ακίνητο πρόσωπο του ανθρώπου: οι μάσκες. Μάσκες ορθάνοιχτες, αγριεμένες σαν των Αζτέκων, χρυσές και ξαφνιασμένες όπως οι μυκηναϊκές, λαϊκές κι ελληνικές όπως των χορευτών του Τράγου, όπως των χωριάτικων πανηγυριών, γελοίες και μετά απελπισμένες, παγωμένες στον τραγικό μορφασμός της βαθιάς Αμηχανίας […] που είναι η κρίσιμη στιγμή της αντίκρουσης του ανθρώπου με την ίδια του την ύπαρξη […], […] που είναι το γυμνό, το έσχατο πρόσωπο του ανθρώπου […]. (Γ. Χειμώνας, στο: Φωτόπουλος 2006, 181

Τι λοιπόν είναι το προσωπείο; Τι είναι μια μάσκα; Διαφοροποιούνται οι δύο έννοιες;
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του προσωπείου και πώς επηρεάζει αυτόν που το φορά;
Οι μάσκες σχετίζονται με την απόκρυψη των χαρακτηριστικών και την ελευθερία ή και την ασυδοσία που πηγάζει από την ανωνυμία. Στον ιδιότυπο ανταγωνισμό προσώπου και προσωπείου, το δεύτερο αναδεικνύεται τις περισσότερες φορές νικητής. Όσο δημοφιλές κι αν είναι το πρόσωπο του πρωταγωνιστή, η μάσκα που το καλύπτει κερδίζει – κατά κανόνα – τη μάχη των εντυπώσεων.
Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Κώστας Κοζάκος, με αφορμή το ανέβασμα του έργου του Εντουάρντο Άλμπι Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, είπε: «Είναι συγκλονιστικός ο τρόπος που ανατέμνει [ο Άλμπι] την περιπέτεια του ανθρώπου. Το μόνο αισιόδοξο μέσα σ’ αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση είναι το πέταγμα της μάσκας, το θαρραλέο κοίταγμα της αλήθειας». Σε αυτήν την περίπτωση η μάσκα, το κοινωνικό προσωπείο είναι συνυφασμένο με τη μη αλήθεια και τον φόβο να τη δει και να την αντέξει κάποιος. Από την άλλη πάλι, φορώντας ο μασκαράς τη μάσκα του, και με όργανο το γέλιο, ξεδιπλώνει πτυχές του Είναι που του είναι απαγορευμένες, άγνωστες, μυστικές, ξεπερνώντας τον φόβο της κοινωνικής κατάκρισης. Και βέβαια, γνωστή είναι η θλίψη που προκαλεί το χαμογελαστό πρόσωπο του κλόουν με τα ζωγραφισμένα δάκρυα.
Θλίψη και γέλιο, απόκρυψη και αποκάλυψη, απελευθέρωση και δέσμευση, αλήθεια και ψεύδος ή μη αλήθεια ή μη-αλήθεια, θάρρος και φόβος, όλα αυτά μαζί εκρήγνυνται στο σημείο μάσκα ή προσωπείο. Ο Tony Harrison, απευθυνόμενος στον σκηνογράφο και δημιουργό προσωπείων Διονύση Φωτόπουλο, λέει:
Εσύ φτιάχνεις τη μάσκα και εγώ ψάχνω να βρω τη γλώσσα της, τα λόγια που μπορεί να πει μια μάσκα. Το ακίνητο βλέμμα της μάσκας ατενίζει χώρους όλο φωτιά και αίμα, χώρους που η ανθρωπότητα μόλις αντέχει. Η μάσκα κρατά τα μάτια της ανοιχτά ακόμα κι όταν πέφτει η λάμα του τσεκουριού, όταν καίγονται βρέφη, όταν η πόλη γίνεται στάχτη, όταν πέφτουν οι βόμβες, όταν η ανθρωπότητα στέκει στο χείλος της εξαφάνισης. Η μάσκα βλέπει τα πάντα. Τι να λέει, άραγε; (Φωτόπουλος, 2006, 146)
Ορισμοί
i. Στα αρχαία ελληνικά η λέξη προσωπείων ή προσωπίς ή προσώπιον ή πρόσωπον είναι συνυφασμένη με το φτιασίδι, με την άσχημη εμφάνιση, με την προσποίηση, μίμηση. Αναφέρω ορισμένα παραδείγματα: προσωπείον φέρει σημαίνει παρέχει όψη κακή, άσχημη, εν τω Σόλωνος προσωπείω ταύτα’ είρηκεν, δηλαδή μίλησε φορώντας το προσωπείο του Σόλωνα, μίλησε σαν τον Σόλωνα, μιμούμενος τον Σόλωνα.
Ο Ησύχιος δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία συνδέοντας το προσωπείο με τη γυναικεία περιποίηση ή παρέμβαση στην εμφάνιση του προσώπου μέσω του μακιγιάζ: προσωπείον η νυν καλουμένη των γυναικών προσωπίς.
Σε συγγραφείς όπως ο Αριστοτέλης ή ο Αισχύλος η λέξη σημαίνει τη μάσκα, με τη σημασία που τη χρησιμοποιούμε σήμερα –προσωπείον ή πρόσωπον υπάργυρον κατά χρυσόν. Θυμίζω ότι η λέξη προέρχεται από την πρόθεση προς και θέμα του ρήματος οράω, ορώ, συγκεκριμένα το θέμα οπ- (όψομαι ο μέλλοντας, όπωπα ο παρακείμενος). Το προσωπείο, δηλαδή, είναι συνυφασμένο με αυτό που βλέπουμε, με αυτό που φαίνεται, με ένα φαινόμενο που μπορεί να αντίκειται στο Είναι, την πραγματικότητα, την αλήθεια, οπότε και βρισκόμαστε στον χωρισμό που χαρακτήρισε τη διαδρομή της φιλοσοφίας ήδη από τον Παρμενίδη σε Είναι και Φαίνεσθε με όλη τη σημειολογία των όρων. Με βάση αυτόν τον χωρισμό, το φαινόμενο συνυφαίνεται με το ψεύδος, την απάτη ή, τουλάχιστον, τη μη αλήθεια.
Όμως, από τα τέλη του 19ου αιώνα αρχίσαμε να μαθαίνουμε ότι το φαινόμενο μπορεί να είναι μια πτυχή του Είναι, μια δίοδος προς αυτό και την αλήθεια. Στη μία περίπτωση, λοιπόν, το προσωπείο συνυφαίνεται με τη μη αλήθεια. στην άλλη περίπτωση με την αλήθεια.
Να σημειώσουμε ακόμη ότι η πρόθεση προς (προσ-ωπείο) στη σύνθεση σημαίνει προσθήκη, προσέτι, επιπλέον. Επομένως, το προσωπείο είναι κάτι που προστίθεται στην όψη, μπαίνει πάνω από αυτή. Σε αυτή την περίπτωση προβάλλει ένα ακόμη ερώτημα: το προσωπείο κρύβει την όψη ή κρύβοντάς την αποκαλύπτει μιαν αλήθεια του φέροντος το προσωπείο; Ο Μάνος Χατζιδάκις δήλωνε: «Οι μάσκες μας βοηθούν να φοράμε κάθε φορά το αληθινό μας πρόσωπο. Ταυτιζόμαστε τόσο πολύ ώστε ο καθρέφτης να φανερώνει τις σκηνές παρελθόντος ή μη επιθυμητού μέλλοντος. Οι μάσκες μας περιέχουν ως τον ερωτικό σπασμό. Μετά έχουμε τις μάσκες κούρασης και τις μάσκες θανάτου. Μόνο την ώρα του θανάτου αποκτάμε την όψη μας χωρίς μάσκα, όπως μας έχει αχρηστεύσει η ζωή και δεν μας θέλει πια. Το αληθινό μας πρόσωπο είναι και το πιο άχρηστο» (Φωτόπουλος, 2006, 131). Στον αντίποδα του Χατζιδάκι στέκεται ο Γ. Τσαρούχης: «Η μανία μου για τη μάσκα σταμάτησε όταν μια μέρα ανακάλυψα πως το ανθρώπινο πρόσωπο είναι κι αυτό μια μάσκα, που μας γελά ή, αλλιώς ειπωμένο, που μας δίνει ένα βαθύτερο είναι, που ο άνθρωπος αποφεύγει φοβούμενος να συμπεριφερθεί θεϊκά. Αν οι άνθρωποι παραδέχονταν τη θεϊκή τους ουσία, οι μάσκες θα ήταν περιττές. Ο άνθρωπος όμως φοβάται και αποφεύγει τον εαυτό του, κι ότι έχει μέσα του το κάνει κάλυμμα του εαυτού του, και καταντά σαν αστακός ή σαν στρείδι, βάζοντας το σκελετό του πάνω από τη σάρκα του…» (Φωτόπουλος, 2006, 182).
ii. Όσο για την προέλευση της λέξης μάσκα, ο Χλωρός στο Λεξικό του αναφέρει τη λέξη μασχαρά που θεωρείται αραβική και σημαίνει τον περίγελο αλλά και τον γελωτοποιό με βάση το τριγράμματο σ(ά)χ(ι)ρ(α) που σημαίνει κοροϊδεύω. Στο Λεξικό του Bloomsbery αναφέρεται ότι στη συνέχεια, τον 16ο αιώνα, πήραν τη λέξη οι Ιταλοί με τη μορφή maschera, οι Γάλλοι ως masque και οι Άγγλοι ως mask. Μασχαρά, λοιπόν, ίσον περίγελος, γελωτοποιός, αυτός δηλαδή που δεν τον παίρνει κανείς στα σοβαρά αλλά και αυτός που με όργανο το γέλιο και το πείραγμα τολμά να πει στον βασιλιά αυτό που κανένας άλλος δεν τολμά να του πει: την αλήθεια. Κι αν ο βασιλιάς θυμώσει εναντίον του, ο γελωτοποιός επικαλείται την ανοησία και το αστείο.
Αλλά μάσκα ήταν και ένα είδος περίτεχνης θεατρικής δημιουργίας, κατ’ εξοχήν αυλικής, που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιταλία της Αναγέννησης αλλά άνθησε στην Αγγλία κατά τη βασιλεία της Ελισάβετ Α΄, του Ιάκωβου Α΄ και του Καρόλου Α’. Ονομάστηκε έτσι από τους ομιλούντες χαρακτήρας, οι οποίοι φορούσαν μάσκες, και τους οποίους συχνά υποδύονταν ερασιτέχνες αυλικοί. Υποτυπώδης πλοκή, μυθολογική ή αλληγορική, συνείχε την ποίηση, το τραγούδι, τον χορό, τα εντυπωσιακά κοστούμια, τα σκηνικά και τα σκηνικά μηχανήματα, που αποτελούσαν τα συστατικά στοιχεία της μάσκας. Το έργο τελείωνε με ένα χορό όπου οι ηθοποιοί πετούσαν τις μάσκες και ενώνονταν με το κοινό. Ο θρίαμβος της μάσκας έληξε με την κυριαρχία των πουριτανών στα μέσα του 17ου αιώνα, οι οποίοι απαγόρευσαν ένα τόσο δαπανηρό θέαμα. Ben Jonson, Shakespeare (η εγκιβωτισμένη μάσκα στη Δ’ Πράξη της Τρικυμίας), Milton ασχολήθηκαν με τη μάσκα, ενώ ο Jonson καλλιέργησε και το είδος της αντιμάσκας με χαρακτήρες γκροτέσκους και ατίθασους, με δράση αστεία και χιούμορ χοντροκομμένο. Ωστόσο, στόχος της αντιμάσκας ήταν η εκ του αντιθέτου προβολή των στοιχείων που χαρακτήριζαν την καθαυτό μάσκα, την κομψότητα, την τάξη, την τελετουργία.
Ποια όμως είναι η σημασία των εννοιών που διερευνούμε στα νέα ελληνικά;
Στο μεσαιωνικό λεξικό Κριαρά εμφανίζεται η λέξη μάσκα, όχι όμως και η λέξη προσωπείο. Μπορεί άραγε να συσχετιστεί η απουσία αυτή με τον περιορισμό των σημασιών της λέξης «δράμα» (=γεγονός, συμβάν) και η αποστασιοποίησή της από το θέατρο; Ωστόσο, αν διερευνήσει κανείς ποιοι και σε ποιες συνθήκες χρησιμοποιούν προσωπείο, αποκαλύπτεται η πολυσημία του, τα πολλά πρόσωπα του προσωπείου. Και ενώ υποτίθεται ότι όσοι φορούν προσωπείο μεταμφιέζονται, η περιπλάνηση στα πολλά πρόσωπα του προσωπείου ωθεί στη σκέψη ότι το ίδιο το προσωπείο μεταμφιέζεται, προκαλώντας σύγχυση για το τι ακριβώς είναι ένα προσωπείο. Τελικά, μπορεί το προσωπείο να οριστεί, τη στιγμή που οριζόμενο περιορίζεται; Υπάρχουν όρια στο προσωπείο;
Ναταλία

Η ειρωνεία στον Καβάφη

ΚΑΒΑΦΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

Ενα από τα πιο πολυσυζητημένα εκφραστικά όπλα του Καβάφη είναι η πανίσχυρη, διαπεραστική ώς το κόκαλο ειρωνεία του. Απασχόλησε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, κριτικούς και συγγραφείς του καιρού του, μεταφέρθηκε ως ειδικό αντικείμενο μελέτης στις νεότερες φιλολογικές γενιές και εξακολουθεί να συγκινεί με απαραμείωτη ένταση όσους τον διαβάζουν σήμερα στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Κάτοχος μιας εξαιρετικά λεπτής όσο και έντονα διαβρωτικής γλώσσας, που αποκτά δραστικότερο χαρακτήρα με τη συνεχή αιώρησή της μεταξύ δημοτικής και καθαρεύουσας ή, για να το πω με διαφορετική διατύπωση, μεταξύ λόγιου αναστοχασμού και προφορικής ομιλίας, ο Αλεξανδρινός βρήκε στην ειρωνεία την καλύτερη και την πλέον εμπνευσμένη φλέβα του. Και το περίτεχνο αυτό πνεύμα είχε, τόσο κατά το παρελθόν όσο και στις ημέρες μας, τέτοιο μέγεθος υποδοχής, ώστε συχνά πέρασε στον καθημερινό λόγο με τη μορφή κοινού γνωμικού: υπό τον τύπο μιας αυτονόητης αναφοράς, που όλοι κατανοούν χωρίς δυσκολία μπροστά σε μια κατάσταση η οποία χρήζει άμεσου ειρωνικού σχολιασμού.

Τι ακριβώς, όμως, συμβαίνει με την ειρωνεία του Καβάφη και από πού αντλεί τη δύναμη και την εμβέλειά της; Εντοπισμένη πρωτίστως στα ιστορικά του ποιήματα (ό,τι κι αν σημαίνει ο όρος «Ιστορία» σε μια τόσο υπαινικτική, αμφίσημη και γεμάτη κρυφούς φωτισμούς ποίηση), αποκαλύπτει σε ποικίλες κλίμακες το ηθικό, το πολιτικό, αλλά και το υπαρξιακό του κοσμοείδωλο. Στην επιφάνεια του σπασμένου ή κατά τόπους θολωμένου καθρέφτη, όπου ο Καβάφης προβάλλει τον πολυπρόσωπο θίασό του, καμία ανθρώπινη πράξη και ενέργεια δεν εμφανίζεται ολοκληρωμένη και ακέραια. Σκιές, μισές κινήσεις, πικροί συμβιβασμοί, έλλειψη πίστης, καθώς κι ένας βαθιά ριζωμένος σχετικισμός, που συγχωρεί την τυραννία του φόβου, την ανάγκη της υποχώρησης και τη ματαιότητα της φιλοδοξίας, χωρίς, ωστόσο, την ίδια ώρα, να κλείνει τα μάτια ενώπιόν των συνεπειών τους, προσπερνώντας αβρόχοις ποσίν τους ακρωτηριασμούς με τους οποίους εκ των πραγμάτων σημαδεύουν τη συνείδηση: να, σε πυκνή ανάπτυξη, ένα μεγάλο κομμάτι της καβαφικής ποιητικής σφαίρας μαζί με τα αμετάθετα ζητούμενά της. Ζητούμενα που μόνο με τη συνδρομή του δίβουλου φρονήματος, το οποίο προϋποθέτει η απόσταση της ειρωνείας, μπορεί να πάρουν σάρκα και οστά και να ανθήσουν στην πλήρη τους ένταση. Κι αξίζει, ίσως, τον κόπο να θυμηθούμε εν προκειμένω πως ζωή και τέχνη συμπορεύονται πάντα αξεχώριστα στο πλαίσιο μια τέτοιας έντασης, αποκαλύπτοντας τον άλλοτε αντιθετικό και άλλοτε μοιραία πλησίστιο δεσμό τους.

Το παιχνίδι της εξουσίας και οι λειψές αντιστάσεις

Κι αν στην κεκλιμένη ειρωνική γραμμή του Καβάφη η τέχνη αναγκάζει τον ποιητή να ψάξει, ελλείψει της δικής της πεισματικής άρνησης, άλλες δόξες και αγάπες ή λατρείες («Η σατραπεία»), και δεν διστάζει να τον απειλήσει με παύση πληρωμών μεταθανατίως («Η τράπεζα του μέλλοντος»), να τον σπρώξει σε πλήθος φανφαρόνικα καμώματα για μια παιδεία της οποίας μόνο κατ' εξαίρεση έχει δεχτεί την επίσκεψη («Φιλέλλην»), όπως και να μειδιάσει με νόημα όταν κάτω από το λοφίο της λογιοσύνης του λάμπει διά της απουσίας της η οποιαδήποτε αλήθεια («Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης»), και η ζωή, από τη μεριά της, δεν δείχνει λιγότερο σκληρή και μάταιη. Οι καβαφικοί ήρωες νιώθουν συχνά έτοιμοι να παραδώσουν ψυχή και σώμα χωρίς αντιστάσεις, βυθισμένοι στην απραξία και στην απάθεια («Περιμένοντας τους βαρβάρους»), στήνουν σωστά πανηγύρια γύρω από τα ψέματα της πολιτικής εξουσίας («Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια», «Αλεξανδρινοί βασιλείς»), τρέχουν να υμνολογήσουν όποιον διεφθαρμένο έχει κερδίσει το παιχνίδι («Εν δήμω της Μικράς Ασίας», «Ας φρόντιζαν»), πεθαίνουν από πλήξη όταν φορούν κατάσαρκα το κοστούμι της δημόσιας ισορροπίας («Μεγάλη εορτή του Σωσιβίου»), αισιοδοξούν ανύποπτοι λίγο πριν από το βέβαιο θάνατό τους («Η διορία του Νέρωνος»), προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν τη δοκιμασία και τη φιλοπονία («Εν μεγάλη ελληνική αποικία, 200 π.Χ.»), συντρίβονται υπό το βάρος των ηγεμόνων τους («Ο Δαρείος») και μετέρχονται οιοδήποτε μέσον προκειμένου να επιβιώσουν («Η δυσαρέσκεια του Σελευκίδου»).

Απόσταση από τα δρώμενα

Ο Νάσος Βαγενάς έχει ασφαλώς δίκιο όταν σημειώνει ότι στον καβαφικό στίχο συναντιούνται δύο είδη ειρωνείας: η λεκτική και η δραματική1. Η λεκτική ως αντίθεση του ρηματικού περιεχομένου των λέξεων με τα νοήματα και τα αισθήματα που οι ίδιες σιωπηρώς υποβάλλουν και η δραματική ως αντίθεση (ή και σύγκρουση) της μιας ποιητικής κατάστασης με την άλλη -άλλα πιστεύουν οι ήρωες για τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους κι εντελώς διαφορετική αποδεικνύεται η πραγματικότητα. Ο Καβάφης παίζει αδιάκοπα με την αυταπάτη και την ψευδαίσθηση και η ειρωνική του φαντασία, όπως την ορίζει υπό αυτή την έννοια ο Γιάννης Δάλλας2, δεν είναι τίποτε άλλο από το μέσον που χρησιμοποιεί για να εξασφαλίσει μια ζωτική απόσταση από τα τεκταινόμενα των ποιημάτων του, κρύβοντας από τον αναγνώστη την προσωπική του συμμετοχή στη δραματική τους συνθήκη.

Ακόμη κι όσοι δεν ερεύνησαν και δεν κατόρθωσαν στην εποχή του να εννοήσουν εξ ολοκλήρου την ειρωνική μέθοδο του Καβάφη, πρόλαβαν σε κάθε περίπτωση να καταλάβουν τη σημασία και τη λειτουργία της ποιητικής απόστασης στη δουλειά του। Ο Ε. Μ. Forster (1919) διέκρινε την απομάκρυνσή του από το αντικείμενο3, ο Τέλλος Αγρας (1933) σημείωσε το διχασμό της ποίησής του ανάμεσα σε αντικείμενο και υποκείμενο4, ενώ ο Κ. Θ. Δημαράς (1932) μίλησε για τέχνη της μίμησης5 και για ηθοποιία (και για να υποδυθώ, προφανώς, έναν ρόλο πρέπει να παραμερίσω τον εαυτό μου). Κι αν στο σημείο αυτό συνυπολογίσουμε και τα σύγχρονα φιλολογικά πορίσματα για τους δεσμούς του Καβάφη, μέσω του Νασρεντίν Χότζα, με τη σατιρική λαϊκή γνωμολογία6, δύσκολα, φαντάζομαι, μπορούμε να αμφιβάλλουμε τόσο για τις προθέσεις όσο και για το αποτέλεσμά του. Αρκεί να κοιτάξουμε ξανά, έστω και τυχαία ή επί τροχάδην, τα ποιήματά του και δεν θα αργήσουμε να μπούμε στο οπτικό πεδίο της πλάγιας όρασής τους: σ' έναν χώρο όπου κάθε αξία ανεβαίνει σε διπλή ζυγαριά, για να μετρηθεί στο θετικό και στο αρνητικό της πρόσημο, χωρίς, όμως, ποτέ να καταλήγει σ' ένα παρήγορο και βολικό για όλους ισοζύγιο. Το μοναδικό εκείνο «και τα λοιπά, και τα λοιπά. Λαμπρά ταιριάζουν όλα», που καμία αγωνία δεν καθησυχάζει, βεβαίως, και κανένα αίσθημα ασφάλειας, όπως κι αν το σκεφτούμε, δεν εμπνέει, είναι η εμβληματική κωδικοποίηση του κόσμου που μας κληροδότησε ο Καβάφης: ενός κόσμου που αμφιβάλλει συνεχώς για το οτιδήποτε, χωρίς την παραμικρή οργή και ζέση (ποιος να καταγγείλει ποιον, και για ποιον λόγο), μέσα από ένα σαρδόνιο μόνο και στραβό χαμόγελο.

ΕΛΕΝΑ

Σύμφωνα με περιγραφές ανθρώπων που γνώρισαν απο κοντά τον Κ।Π Καβάφη,έφτιαξα ένα σκίτσο-γελοιογραφία που τον απεικονίζει॥
Πηνελόπη

ΣΑΥΤΟ ΤΟ ΚΟΣΜΟ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΡΙΕΡΑ!

Συνεχίζουμε να πορευόμαστε ξαναδιαβάζοντας Καβάφη. Τον βρίσκουμε παντού μπροστά μας στις καταστάσεις που βιώνουμε κι εκείνος τις διείδε στη διαχρονική τους τυπολογία και μας τις άφησε στις επιγραμματικές διατυπώσεις του. «Μας κάνει να βλέπουμε την Ιστορία ως την Πολιτική του χτες και την Πολιτική ως την Ιστορία του αύριο».
Στα Καβαφικά ποιήματά είναι έκδηλος ο χαρακτήρας της αντικειμενικής αφήγησης. Ο λόγος είναι στο τρίτο πρόσωπο, οι έννοιες απλές, κι έτσι καμιά δυσκολία δεν παρουσιάζεται για να ξεχωρίσουμε τις απόψεις του ποιητή από τις απόψεις των ηρώων του. Σε πολλά ποιήματα ο Καβάφης κάνει απλώς έργο πορταιτίστα διότι από τη μια πλευρά έχουμε τον ήρωα και από την άλλη τον ποιητή που μελετά, αναλύει και χαρακτηρίζει τον ήρωα.
Το Καβαφικό ποίημα <Ηγεμών εκ δυτικής λιβύης> αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση που δείχνει την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι στην ίδια αυτήν αδυναμία (φαίνεσθαι και είναι). Το ποίημα είναι κατεξοχήν ειρωνικό και αποσκοπεί στο να υποψιάσει δια της ειρωνείας τον αναγνώστη για τη σχετικότητα και τη ματαιότητα του ανθρώπου. Για το πόσο μικρές και καμιά φορά ύποπτες διαστάσεις έχουν τα ανθρώπινα έργα. Για το πόσο κάποτε μια δήθεν ελεύθερη επιλογή μας, όπως ο Ηγεμών να φέρεται ελληνικά, δεν είναι τέτοια αλλά προιόν συμβιβασμού προς εξωτερικές-ιστορικές συγκυρίες όπως η κυρίαρχη αντίληψη της εποχής περί της ελληνικής κουλτούρας ή και προς την εσωτερική μας αδυναμία (μέθη ματαιοδοξίας και ανάδειξης, απουσία σχετικής παιδείας δούλος της εικόνας του). Υπο αυτές τις συνθήκες οι πράξεις των ανθρώπων είναι διπλά ειρωνικές τόσο για τους πράττοντες (Ηγεμών) που γνωρίζει ότι δεν αξίζει την αναγνώριση, της οποίας χαίρει, όσο και για τους δέκτες Αλεξανδρινοί που θαυμάζουν, εν αγνοιά τους, κάτι που δεν είναι αποτέλεσμα επιλογής-προαίρεσης άξιας θαυμασμού, αλλά προιόν συμβιβασμού.
Ο ποιητής, στο συγκεκριμένο ποίημα, παίζει το ρολο του τρίτου προσώπου, που περιγραφει αρχικά ένα ιστορικό σκηνικό.Στη συνεχεια όμως,σκληρός και αμείλικτος , ικανός γνωστης τον πραγμάτων, προχωρεί βαθύτερα,αφού μας έβαλε σε υποψίες από το <Άρεσε> και τιs ενίσχυσε με το <θάταν> και με το <διεδίδετο>. Αποκαλύπτει την αλήθεια βήμα-βήμα, ερμηνεύοντας την ατελέσφορη προσπάθεια του όποιου Αριστομένη.Και ως Αλεξανδρινός και αυτός, ως ένας από τους <απαίσιους> αυτούς, δεν επιτρέπει στον εαυτό του να λειτουργήσει αλλιώς, παρά λέγοντας τα σύκα-σύκα.
Όμως, έχει επιπλέον την ευαισθησία να μας δείξει όχι μονο την εικόνα του ελληνομιμιτή και τη δική του ερμηνεία, αλλά και την αγωνιώδη προσπάθεια και την αυτοκαταπίεση του έρημου του Αριστομένη.
Έτσι, δε μένει στη ειρωνεία και ούτε παίρνει με τόση ευκολία <στο ψιλό> τον άνθρωπο, αλλα τον συμπονά κατά βάθος. Και η ειρωνεία γίνεται εν μέρει δραματική βίωση ενός ανθρώπου σε μια αταίριαστη και δύσκολη πολιτιστική γωνια του κόσμου για οποιον οψιμαθή και κακό <ηθοποιό>.

ΗΛΙΑΣ

Noητικός χάρτης

Εδώ μπορείτε να δείτε ένα νοητικό χάρτη που έφτιαξα με τα καλύτερα κατά τη γνώμη μου ποιήματα του Καβάφη :
http://www.xmind.net/share/aggeliki/k-p-kavafis-3/
Αγγελική

Περιγραφή K.Π.Καβάφη

Ο Καβάφης δεν ήταν πολύ νέος,ήταν αδύνατος χλομός,είχε πυκνά κατάμαυρα μαλλιά πολύ μαύρα για την ηλικία του,κάτασπρη χωρίστρα,ήταν μελαχρινός και φορούσε μεγάλα γυαλιά που έκρυβαν τα μεγάλα μαύρα μάτια του και παράλληλα το αδικαιολόγητα φοβισμένο και χαρακτηριστικά χαμηλωμένο βλέμμα που απέφευγε τις ματιές των άλλων...Επίσης ακουμπούσαν στην γρυπή του μύτη.
Τα φρύδια του ήταν μεγάλα μαύρα και πυκνά.
Στην ομιλία του ήταν αλλιώτικος λιγάκι επιτηδευμένος
Δεν μιλούσε ελεύθερα
Το σώμα του ήταν μέτριου αναστήματος ξερακιανό και κουρασμένο. Στο σύνολο έχει έναν ακοίμητο υπολογισμό που του παραμορφώνει τις χειρονομίες
Οι τρόποι του ήταν προσποιημένοι.Είχε έναν δικό του τρόπο σε όλες του τις κινήσεις,ήταν κάτι σαν ηθοποιός που προκαλούσε τον θαυμασμό
Επίσης η φωνή του ήταν λες και τον άκουγες από μακριά.

Γιώργος!

Παρωδία Καβαφικού Ποιήματος

Ε' φάση
5η ομάδα

Σα βγεις στον πηγαιμό για το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους ΙΟΥΣ και τους ΧΑΚΕΡ,
τον ΔΟΥΡΙΟ ΙΠΠΟ του ΟΔΥΣΣΕΑ μη φοβάσαι,
τέτοιους στο δρόμο σου πολλούς ποτέ σου δε θα βρεις,
Κι αν μεν η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή,
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Την οικοδέσποινα ΣΤΟ FACEBOOK, τη γελαστή κι αυθόρμητη ΜΑΡΙΑ,
την ΦΙΛΗ, τον ΦΙΛΟ, και τον ΑΔΕΡΦΟ,
δεν θα τους συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μές την ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα ΚΑΤΕΒΑΣΜΑΤΑ που θα προηγηθούν,
πολλά τα GAMES, κι οι ΦΙΛΙΕΣ,
που με τι ευχαρίστηση, με τι χαρά,
θα ΔΕΙΣ μεσ' τις ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ τις πρωτοειδωμένες,
που αναζητήσες σε δρόμο GOOGLIKO,
να βρεις εκεί αυτούς που σε προσμένουν.

Πάντα στο νου σου ναχεις το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ,
το φθάσιμον αυτός είν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ΣΕΡΦΑΡΙΣΜΑ διόλου.
Καλλίτερα ώρες πολλές να διαρκέσει.
και γερός και δυνατός να αρράξεις στο PC σου,
πλούσιος με όσα κέρδισες απ' τη συνάντηση,
μη προσδοκώντας ΚΕΡΔΗ να σε δώσει το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ.

Το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ σ' έδωσε τ' ωραίο το ΣΕΡΦΑΡΙΣΜΑ.
Χωρίς αυτό δε θα βγαινες στο δρόμο
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πιά.

Κι αν πτωχικό το έβρεις, το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ,
τούτο να ξέρεις το PC σου δε σε ξεγέλασε
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη κατάλαβες πως είχε άλλους πεντακοσίους ΣΑΝ ΚΑΙ ΕΣΕΝΑ।

Ζαν

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ

Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

Άρεσε γενικώς στην अλεξάνδρεια,
τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,
ο ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης
अριστομένης, υιός του Μενελάου.
Ως τ’ όνομά του, κ’ η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.
Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλά
δεν τες επιζητούσεν· ήταν μετριόφρων.
अγόραζε βιβλία ελληνικά,
ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.
Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.
Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,
κ’ οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.

Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.
Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.
Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,
έμαθ’ επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·
κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν
χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι
μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,
κ’ οι अλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,
ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι’ αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,
προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά·
κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας
κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.

Κ. Π. Καβάφης

Θέμα Εργασίας

1. Επισκεφτείτε τη σελίδα του Κόμβου της Νεοελληνικής Γλώσσας και χρησιμοποιείστε το λεξικό για να βρείτε τις ερμηνείες των λέξεων του ποιήματος που δίνονται παρακάτω : ψιλό, μετριόφρων, έπληττεν. Από τις ερμηνείες που θα βρείτε, σημειώστε δίπλα στις λέξεις εκείνη που ταιριάζει στη λέξη όπως είναι μέσα στο ποίημα.

2. Αναζητήστε σύνθετα με πρώτο συνθετικό τις λέξεις : ψιλο-, μετριο-.

Απαντήσεις

1. ψιλό : τον κοροϊδεύω, τον περιπαίζω

μετριόφρων : που δεν έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του

έπληττεν : ένιωθε πλήξη, βαριόταν

2. Σύνθετα με πρώτο συνθετικό τη λέξη : ψιλο-

ψιλοβρέχει, ψιλόβροχο, ψιλοδουλειά, ψιλοκόβω, ψιλοκοσκινίζω,

ψιλοκουβέντα, ψιλολογώ, ψιλοπράγματα, ψιλοαγανακτώ, ψιλοδακρύζω,

ψιλοκαταφέρνω, ψιλομελαγχολώ, ψιλοτρέμω, ψιλοβαριέμαι, ψιλομεθώ,

ψιλοζηλεύω, ψιλοζεσταίνομαι, ψιλογκρινιάζω, ψιλοκουτσαίνω, ψιλοτρώω

Σύνθετα με πρώτο συνθετικό τη λέξη : μετριο-

μετριοφροσύνη, μετριοφρονώ, μετριοπαθής, μετριοπάθεια, μετριοκρατία

Μαριλένα

Νοητικός χάρτης

Έφτιαξα έναν νοητικό χάρτη με τα σημαντικότερα κατά τη γνώμη μου ποιήματά του.Μπορείτε να τον δείτε: http://www.xmind.net/share/syliaki/kp-cavafy/

Σύλια